De rollkur is het geforceerd buigen van de nek van een paard (hyperflexie) met behulp van pijnlijke dwangmiddelen. Deze omstreden houding is sinds 2010 officieel verboden door de Internationale Paardensportbond (FEI). Niet voor niets; het is niet alleen een kwelling voor het paard, maar ook aantoonbaar schadelijk. Het verbod op de rollkur wordt in praktijk echter niet gehandhaafd en de omstreden houding wordt nog volop toegepast, ook in wedstrijden. Dier&Recht wil dat de overheid ingrijpt, de stichting pleit voor onafhankelijk toezicht om definitief een einde te maken aan de rollkur.
Tijdens Jumping Amsterdam (26 t/m 29 januari) en het WK Dressuur in Gothenburg (23 t/m 26 februari) werd langdurig in rollkur gereden tijdens de clinics, warming-up en wedstrijden. De beelden werden onder meer gedeeld door Epona.tv en het ‘Collectif pour les chevaux’ dat al jaren strijdt tegen deze manier van rijden. Veel paardenliefhebbers reageerden ontzet en verontwaardigd. De FEI ontving al eerder meer dan 41.000 handtekeningen tegen het rijden in rollkur.
Rollkur is verboden, waarom gebeurt het dan nog steeds?
Rollkur is sinds 2010 officieel verboden in de dressuurreglementen van de FEI. In praktijk heeft de paardensport de regel echter steeds omzeild. Bijvoorbeeld door het toestaan van een andere extreme vorm van hyperflexie, het zogenaamde Laag Diep Rond (LDR). Hierbij wordt de nek van het paard meer omlaag gedwongen (naar de knieën van het paard). De sector erkent dat het toepassen van deze houding schadelijk is en dat ‘foutief toepassen’ ernstige schade veroorzaakt. Op het wedstrijdterrein worden verschillende vormen van hyperflexie (waaronder LDR en rollkur) afgewisseld en overtredingen worden vrijwel nooit bestraft.
Nu er steeds meer aandacht is voor de misstanden binnen de sector, zou je verwachten dat de paardentopsport juist strenger optreedt tegen overtredingen. In plaats daarvan heeft de FEI begin dit jaar de regels stilzwijgend afgezwakt..
Wat moet er gebeuren?
Er moet zo snel mogelijk een wettelijk verbod komen op extreme vormen van hyperflexie zoals rollkur en LDR. Niet alleen tijdens wedstrijden maar ook tijdens de training en daarbuiten. In Zwitserland is zo’n verbod al actief sinds 2014 en dat heeft geen enkel negatief gevolg gehad voor de paardensport. Het is hoog tijd dat Nederland en de rest van Europa volgen!
Waarom gebruiken ruiters de rollkur?
Tijdens rollkur rijden trekt de ruiter de kin van het paard met pijnlijke dwang naar de borst. Bij amateurs gaat het soms per ongeluk door de werking van het bit. In de topsport gebeurt dat bewust, professionele ruiters weten precies wat ze doen.
Er worden verschillende redenen gegeven voor het rijden in deze benarde positie:
- Om het paard te onderwerpen, te straffen of hardhandig te remmen.
- Omdat de houding beloond wordt door jury’s: hyperflexie houdingen krijgen meer punten.
- Omdat het ‘gewoonte’ is om het paard te trainen onder druk van dwang en pijn.
- Omdat ruiters het (verkeerde) voorbeeld zien bij ruiters op hoog niveau.
- Omdat ruiters onwetend zijn over de nadelige gevolgen voor het paard.
- Omdat de economische belangen in de paardensport zwaar wegen en de sector grote moeite heeft met de praktische implementatie van diervriendelijker rijden.
Waarom is rollkur mishandeling?
Je hoeft alleen maar naar de uitdrukking van het paard te kijken om te zien dat de rollkur pijn en stress veroorzaakt. Diverse wetenschappelijke onderzoeken onderbouwen dat deze manier van rijden niet alleen zeer onaangenaam is, maar paarden ook angstig maakt. Het is ronduit schadelijk is voor het paard. Nadelen van de rollkur:
- Het paard kan minder goed vooruit kijken, en daardoor obstakels over het hoofd zien.
- De houding drukt de keel van het paard dicht, dit belemmert de ademhaling.
- De tong en onderkaak zitten klem tussen de kinketting en het bit, dit verstoort de bloedtoevoer naar de tong (zie de grijze tong in recente dressuurwedstrijden en oude beelden).
- De zware inspanning om het hoofd gebogen te houden, kan op termijn slijtage aan de nekwervels veroorzaken. Daarbij kan de aanhechting van de nekband aan het achterhoofd en zachte weefsels erg pijnlijk worden.
- Door de holle rug in de rollkur kan het paard sneller rugproblemen krijgen.
Het tandvlees kan kapot gaan door het bit en soms worden de speekselklieren achter het oor aangetast door de druk van het hoofdstel. Dit is zichtbaar als een bobbel achter de kaak tijdens het rijden.
Hoe herken je pijn in de rollkur-houding?
Van nature houdt een paard de neus iets naar voren en de mond gesloten, ook tijdens het lopen of rennen. Zo heeft het dier optimaal zicht en kan het vrij ademen. Zodra de kin via het bit naar de borst wordt getrokken, rekt de nekband pijnlijk uit. Zie je rimpels boven het oog, opgetrokken lippen, een rimpel boven het neusgat, of een opengesperde mond, dan weet je dat het dier pijn heeft. Andere tekenen van ongemak zijn bijvoorbeeld het tonen van de tanden, schudden met het hoofd en zwiepen met de staart.
De pijnsignalen zijn subtiel; paarden verbergen van nature hun pijn om geen aandacht te trekken van roofdieren. Schade en blessures zoals kapot tandvlees of een pijnlijke aanhechting van de nekband aan het nekgewricht zijn bovendien niet direct zichtbaar en worden daardoor vaak veel te laat opgemerkt.
Wat betekent dit voor de topsport?
Het is belangrijk dat sector zich realiseert dat het binnen de huidige topsport onmogelijk is om diervriendelijk te rijden. Paardrijden kan wel degelijk op een diervriendelijke wijze, maar dan moet het paard zonder pijn en dwang worden getraind en meer keuzevrijheid krijgen. Het is zeer onwaarschijnlijk dat paarden er dan nog vrijwillig voor kiezen om alle oefeningen uit te voeren. Desondanks hebben deze dieren recht op een eerlijke behandeling en verdienen ze het zeker niet om pijn te lijden voor de ambities van ruiters. Daarom pleit Dier&Recht voor een verbod op hyperflexi rijden en strenge handhaving bij rollkur-houdingen.
