De Olympische Spelen zijn voorbij, maar het leed van de toppaarden gaat onverminderd door. Terwijl de wereld de sportprestaties viert, blijven de paarden achter met de gevolgen van de extreme prestatiedruk. Sportpaarden lijden onder ernstige problemen zoals het trekken van tanden, eenzame opsluiting, ziektes en blessures. De prijs die wordt betaald voor de glorie van de sport, is altijd voor het paard.
Wolfskiezen trekken voor rijden met een bit
Om plaats te maken voor het bit, worden de wolfskiezen van een paard getrokken. Wolfskiezen zijn evolutionaire restjes van tanden die in de mond vóór de grote kiezen zitten. Niet alle paarden hebben ze, en soms zijn ze verstopt in het tandvlees. Dit heet een blinde wolfskies.
Deze kiezen zitten vlakbij de plek waar een bit komt te liggen – als er een bit wordt gebruikt. Het bit kan dan tegen de wolfskies stoten. Omdat dit pijn veroorzaakt, worden wolfskiezen vaak preventief verwijderd. Het is natuurlijk mooi dat eigenaren extra pijn bij hun paard willen vermijden. Toch is het goed te beseffen dat het trekken van de tanden niet nodig is bij paarden die zonder bit rijden.
Wat erger is: de wolfskiezen worden soms zonder verdoving getrokken. Alleen dierenartsen mogen een verdoving of medische ingreep uitvoeren. Als een gebitsverzorger of paardentandarts die geen dierenarts is de wolfskies trekt, dan gebeurt dit dus zónder verdoving en is de ingreep illegaal.
We gaan er vanuit dat bij toppaarden wél de beste dierenartsen komen voor zo’n ingreep. Dat deze ingreep, en het rijden met een bit, ook bij toppaarden ernstig fout kan gaan blijkt uit deze rechtszaak over een ernstig verwondde paardenmond.
Beknelde tong
Kiezen vormen niet het enige conflict voor een hoofdstel met bit. Studies laten zien dat er in de paardenmond sowieso geen ruimte is voor een bit. Bij een gesloten mond rust de tong tegen het verhemelte (zie hier pagina 3, en ook in de hierna genoemde video). Een bit maakt de mond te vol en drukt op de tong. Onderzoeker Paul McGreevy bespreekt dit in deze presentatie (minuut 25:30).
Aan de teugels trekken verergert het omlaag drukken van de tong. Bij twee bitten in de mond is er uiteraard nog veel meer druk. Paarden openen hun mond om de druk te verminderen. Blijft de druk hoog, dan wordt de tong blauw-grijs door afgeknepen bloedtoevoer. Ook deze blauwe tongen bespreekt McGreevy (minuut 31:10). Blauwe tongen zijn in verschillende disciplines van de wedstrijdsport met regelmaat te zien, zoals recent nog tijdens Jumping Amsterdam en de Olympische Spelen.
Eenzaam in een stal
Paarden zijn van nature kuddedieren. Ze staan het liefst samen in de wei, hebben contact met elkaar en scharrelen 16 uur per dag naar eten. Bij stallen met sportpaarden gebeurt dit meestal niet. Deze paarden lopen zelden samen los. De meeste paarden krijgen hooi op één plek en staan ’s nachts apart in een stal. Ze hebben te weinig contact met elkaar. Deze omstandigheden zijn tegennatuurlijk en veroorzaken stress, zoals onderzoek uitgebreid heeft aangetoond.
Waarom vooral sportpaarden zo vaak alleen staan? Eigenaren zijn bang voor blessures en verwondingen als de paarden met elkaar ruziën of spelen. Dagelijks loslopen samen met soortgenoten is voor een paard essentieel om gezond en gelukkig te zijn. Daarnaast is er interactie in een kudde nodig voor het opbouwen van stabiele relaties. En let wel: in stabiele relaties communiceren paarden subtiel en komen verwondingen zelden voor.
Groot risico op infectieziektes
Ziekte-uitbraken zijn naar diverse evenementen te herleiden. De ernstigste was in 2021 in Valencia, waar 752 paarden in een tent stonden. 12 paarden stierven door rhinopneumonie, een herpesvirus. Ook op andere locaties waren er uitbraken van rhino en van droes, een bacteriële infectie. Hoewel er vaccinaties tegen bestaan, zijn ziektes zoals rhino en droes niet 100% te voorkomen. Toen in Nederland wedstrijden werden afgelast vanwege ziekterisico’s, gingen sommige ruiters naar wedstrijden in het buitenland.
Blessures door overbelasting
Sporten met paarden veroorzaakt veel blessures. Ongeveer 1 op de 5 paarden moet (tijdelijk) stoppen met wedstrijden in verband met een diergeneeskundige reden. Om paarden langer ‘fit te houden’ worden pijnstillers en ontstekingsremmers direct in gewrichten gespoten. Dit gebeurt in alle takken van paardensport.
Sport als doodsoorzaak
Het grootste offer dat een sportpaard brengt is het leven zelf. De racesport eist wereldwijd jaarlijks de meeste slachtoffers. Daarna vallen er relatief veel slachtoffers in de discipline endurance, met name in woestijnraces. De actiegroep Clean Endurance meldt dit jaar al 3 sterfgevallen, meestal door uitputting en botbreuken. Hierna kent eventing de meeste risico’s op ongelukken. Uit analyses van de FEI bleek dat tussen 2012 en 2023 maar liefst 1 op de 19 eventingpaarden een ongeluk had. In deze periode zijn er 40 paarden dodelijk verongelukt tijdens eventing. Het aantal paarden dat lijdt of sterft in andere disciplines of bij trainingen is onbekend.
Elk paard dat lijdt door sport is er een te veel
Als Dier&Recht vinden wij elk paard dat lijdt of sterft door sport er een te veel. De paardensportsector moet zeer grondig vernieuwen naar een omgang met paarden die recht doet aan de behoeften en interesses van de dieren zelf. Paarden hebben geen keuze, mensen wel.
