De band tussen ruiter en paard kan erg mooi zijn. Stichting Dier&Recht is van mening dat het welzijn van het paard de hoogste prioriteit heeft, en dat pijnlijke dwangmiddelen geen onderdeel hoeven te zijn van paardrijden.
In dit artikel gaan we dieper in op de volgende veelgestelde vraag:
Ervaart een paard wel echt pijn bij het gebruik van een bit of zweep?
Alle zoogdieren – dus ook paarden – hebben een zenuwstelsel waarmee pijnprikkels geregistreerd worden. Daarom zijn dierenartsen wettelijk verplicht om dieren te verdoven bij pijnlijke ingrepen. De mond, de neus en de huid van het paard zijn zeer gevoelig. Een paard kan zelfs een vlieg op zijn achterhand voelen! Een paard ervaart wel degelijk pijn als hij een zweepslag krijgt, of zweren, blaren, kloofjes of schuurplekken oploopt door een neusriem of bit.
De mate waarin het bit en de neusriem het paard pijn doen, hangt af van verschillende factoren. Uit diverse onderzoeken is gebleken dat bitten met een hefboomwerking (scharen, zoals westernbitten, pessoabitten en de liverpoolstang) en bitten met een tongboog eerder verwondingen veroorzaken dan dubbelgebroken bitten. Echter, een te strakke neusriem in combinatie met druk op het bit, maakt elk bit pijnlijk.
Pijnsignalen worden makkelijk over het hoofd gezien
Opvallend genoeg toont onderzoek ook aan dat ruiters vaak niet opmerken dat hun paard pijn heeft aan het hoofd, de mond of de neus. Pijnsignalen die paarden geven zijn vaak subtiel; een paard probeert de pijn in de mond te ontwijken door het hoofd mee te bewegen, wat precies het beoogde doel van de ruiter is. Er lijkt dus niets aan de hand te zijn, terwijl een paard wel degelijk pijn ervaart.
Ook probeert het paard de pijn te verlichten door de lippen op te trekken, de tong tegen het bit te duwen, het bit vast te pakken met de tanden, met het hoofd te schudden en de mond te openen. Ten slotte kun je ook aan opengesperde ogen en een opgetrokken neus zien dat een paard pijn heeft. Hier zie je een overzicht.
Uit een ander onderzoek is gebleken dat paarden duidelijk minder pijn ervaren wanneer er overgestapt worden naar bitloos rijden.
Is bitloos paardrijden dan de oplossing?
Ook een bitloos hoofdstel kan een paard pijn doen. Met name hoofdstellen met harde riemen of met een hefboomwerking kunnen pijn veroorzaken. Ook een hackamore (zie foto hieronder) of een verkeerd, te laag geplaatste neusriem kan pijnlijk zijn. Dier&Recht pleit daarom voor het gebruik van bitloze hoofdstellen, zónder hefboomwerking en mét brede, zachte neusriemen.
Hoe kan je overstappen naar bitloos rijden?
Het overschakelen naar bitloos rijden zal met ieder paard anders zijn. Ga een paar stappen terug in je training en oefen eerst in een vertrouwde omgeving. Bitloos rijden is niet moeilijker, maar wel anders. Het is belangrijk om te weten wat er allemaal van invloed is op het (buiten-)rijden met een paard. Op deze website vind je veel informatie over het leren rijden zonder bit.
Als je op een manege rijdt, vraag dan of dat bitloos mag. Er zijn al meerdere maneges die alle ruiters bitloos laten rijden. Informeer bij hen hoe zij de overstap hebben gemaakt.
Wat kan je nog meer doen?
Onze campagne loopt nog even door. Binnenkort vragen we ook aandacht voor het vastbinden van de tong, wat gebruikelijk is in de draf- en rensport en het vastzetten van het hoofd, zoals dat bij tuigpaarden gebeurt. Al deze onderwerpen vallen onder dezelfde petitie waarmee we vragen om een wettelijke bescherming van paarden.
In Zwitserland krijgen paarden al sinds 2008 vergaande wettelijk bescherming zonder dat dit nadelige effecten heeft gehad voor de paardensport. Wil jij dat ook in Nederland? Dit kun je doen:
- Teken de petitie tegen pijnlijke dwangmiddelen in de paardensport;
- Deel de campagne waarmee we samen de paarden helpen;
- Kijk kritisch naar het gebruik van het bit, de zweep en de hulpteugels bij je eigen paard of paarden in je omgeving;
- Kijk of je pijnsignalen bij het paard herkend;
- Verdiep je in manieren om je paard te trainen met beloningen (ook wel positieve bekrachtiging genoemd), in plaats van werken met straf en dwangmiddelen.
