Woensdag 15 maart zijn de verkiezingen voor de Provinciale Staten. Wij zochten voor je uit hoe alle deelnemende partijen scoren op het gebied van dierenwelzijn.
Onderzoek
Sinds 2012 onderzoekt Dier&Recht het stemgedrag van Tweede Kamerfracties. We analyseren het stemgedrag van partijen bij moties die het dierenwelzijn bevorderen. Dit keer onderzochten we samen met voormalig VVD-Tweede Kamerlid Daan de Neef het eerste jaar van het kabinet Rutte IV.
Het beeld dat hieruit ontstaat is verre van compleet, maar laat in grote lijnen zien hoe politieke partijen zich verhouden tot dieren. Voor een volledig beeld van de plannen en standpunten van de partijen in de provincies en waterschappen, raden we aan om stemwijzers en verkiezingsprogramma’s van deelnemende partijen te raadplegen.
Stemgedrag
Hoe diervriendelijk stemden partijen tijdens het eerste jaar van Rutte IV?
Score per partij
Aanbevelingen voor dierenvrienden
- Afraders: als je belang hecht aan dierenwelzijn, kun je beter niet stemmen op: VVD, BBB, SGP, CDA, BVNL en FVD. Al deze partijen hebben vaker dieronvriendelijk gestemd dan diervriendelijk.
- Aanraders: hoewel niet alle partijen meedoen aan de komende verkiezingen, zoals BIJ1, steekt het aantal partijen dat diervriendelijk(er) heeft gestemd positief af tegen de afraders. Met stip op één staat, zoals altijd, de Partij voor de Dieren met kort daarachter SP, Volt, GroenLinks en de PvdA.
- Middenmoters: DENK, PVV, D66, JA21 en de ChristenUnie vormen de middenmoot. Een kleine kanttekening: als regeringspartijen maken D66 en de ChristenUnie deel uit van de coalitie. Daarbinnen worden de diervriendelijke principes van deze partijen regelmatig overschaduwd door de minder diervriendelijke agenda van VVD en CDA.
Resultaten Rutte IV
De Partij voor de Dieren is verreweg de meest diervriendelijke partij maar deelt die eerste plaats met eenmansfractie Den Haan. Dat laatste is opvallend: 50PLUS, waar Liane den Haan zich in mei 2021 van afsplitste, stemde tijdens Rutte III een stuk minder diervriendelijk.
Naast de SP, GroenLinks en PvdA hadden ook nieuwkomers BIJ1 en Volt en de afgesplitste Gündoğan het goed voor met de dieren. DENK en PVV stemden eveneens in de meeste gevallen diervriendelijk.
Binnen de coalitie is D66 de meest diervriendelijke partij met een score van 68 procent. JA21, Pieter Omtzigt en de ChristenUnie volgen met scores van 62 procent, 57 procent en 56 procent. Het minst diervriendelijk werd gestemd door BVNL, BBB, VVD, SGP, CDA en FVD.
Die laatste krijgt een speciale vermelding; FVD is de enige partij die nog dieronvriendelijker heeft gestemd dan ze al deed. Met een score van 21 procent laat de partij van Thierry Baudet het CDA en de BBB ruim achter zich. De partij lijkt zich bewust te profileren als dieronvriendelijk. Zo stemde FVD als enige partij tegen een verbod op stroomstootapparatuur bij dieren en als enige partij tegen verschillende initiatieven om het gebruik van proefdieren te verminderen.
Vergelijking met vorige perioden
Dierenwelzijn lijkt een steeds belangrijker thema te worden in politiek Den Haag. Als we de afgelopen kabinetsperiodes met elkaar vergelijken, zien we opwaartse trend. Zo klom de VVD van 5 en 9 procent gedurende Rutte II en III in het afgelopen jaar naar 46 procent. Zelfs het CDA laat zich met 37 procent in het laatste jaar van zijn diervriendelijkere kant zien ten opzichte van 10 en 7 procent in de vorige periodes.
Wel moet gezegd worden dat de huidige kabinetsperiode op dit moment korter is de vorige gemeten kabinetsperioden. Rutte IV is nu iets meer dan een jaar onderweg.
Verschil Rutte II, III, IV
Scores per partij per jaar 2013-2022
Partijen die deel uitmaakten van een coalitie
Partijen die geen deel uitmaakten van een coalitie
Stemgedrag per partij
Coalitie
VVD
De grootste partij in de Tweede Kamer is helaas niet de grootste dierenvriend. Maar, eerlijk is eerlijk, ten opzichte van haar eerdere stemgedrag maakt de partij wel stappen in de juiste richting. Stemde de VVD tijdens Rutte II en III nog maar 5 en 9 procent diervriendelijk; in de periode na maart 2021 stijgt de partij maar liefst naar 46 procent. De liefde van de VVD blijft vooralsnog beperkt tot gezelschapsdieren. Dieren in de vee-industrie hebben voor de VVD vooral een economische waarde, zo blijkt uit het stemgedrag. Simpel gezegd: vult een dier het hart, dan stemt de VVD vaker voor. Vult een dier de maag, dan stemt de VVD vaker tegen.
D66
De sociaalliberalen van D66 bevinden zich op het gebied van dierenwelzijn al geruime tijd in een ongemakkelijke spagaat. Daar waar het verkiezingsprogramma en de woordvoerder zich sterk maken voor dierenliefde, pakt de coalitiedruk toch deels nadelig uit voor de dieren. Dat was vooral zichtbaar tijdens Rutte III (2017-2021), toen de partij slechts 23 procent diervriendelijk stemde. Sinds de installatie van het kabinet Rutte IV stemt D66 een stuk diervriendelijker. D66 stemde vóór 43 van de 63 ingediende diervriendelijke moties. Tegen de achtergrond van de VVD is D66 hiermee een stuk diervriendelijker dan haar conservatieve broer. VVD stemde in 29 gevallen diervriendelijk.
CDA
Dat de christendemocraten van het CDA niet voorop lopen met dierenwelzijn, is algemeen bekend. Maar zelfs in de koortsachtige zoektocht naar de op drift geraakte agrarische kiezer, is de partij toch een stukje diervriendelijker geworden. Desondanks bungelt de partij nog steeds onderaan de lijst, net boven Forum voor Democratie. Het CDA stemde voor 23 en tegen 40 diervriendelijke moties.
ChristenUnie
Ook de ChristenUnie maakt diervriendelijke stappen voorwaarts. De Tweede Kamerfractie stemde net iets meer dan de helft voor moties in het voordeel van de dieren. Hopelijk gaat de partij gestaag de diervriendelijke kant op, maar dat zal nog moeten blijken. De ChristenUnie stemde namelijk tijdens Rutte II voor 31 procent op diervriendelijke moties, onder Rutte III nog slechts 15 procent en nu weer 56 procent. Er is hoop.
Oppositie
Partij voor de Dieren
De Partij voor de Dieren staat met 97 procent bovenaan de lijst met het meest diervriendelijke stemgedrag. De partij stemde 61 keer voor en 2 keer tegen diervriendelijke moties. De tegenstemmen vanwege een eigen verdergaande motie en een D66-motie die volgens de Partij voor de Dieren niet ver genoeg ging. De partij maakt haar naam meer dan waar.
SP
Ook de Socialistische Partij handhaaft haar diervriendelijke imago. De partij van vegetariër Lilian Marijnissen stemde onder Rutte II al in 86 procent diervriendelijk en maar liefst 94 procent gedurende het eerste jaar van het huidige kabinet.
Volt
Nieuwkomer Volt stemt meteen diervriendelijk mee met haar linkse collega’s en met 94 procent deelt de fractie een mooie tweede plek met de SP.
GroenLinks en PvdA
Het is bijna of ze het erom doen, maar zowel GroenLinks als de PvdA hebben 92 procent diervriendelijk gestemd. Ze komen daarmee op een gedeelde vierde plek van de diervriendelijke partijen in de Tweede Kamer. Toen de PvdA nog deel uitmaakte van coalities met het CDA en VVD scoorde de partij aanzienlijk minder goed: 35 procent diervriendelijk onder Rutte II en 71 procent onder Rutte III. De verworpenen der Aarde – de dieren – lijken steeds belangrijker te worden voor de PvdA.
DENK
De Tweede Kamerfractie van DENK wordt ook steeds diervriendelijker. Met 86 procent diervriendelijk stemgedrag begeeft de partij zich naar de bovenkant van de middenmoot; niet heel veel onder GroenLinks en de PvdA.
PVV
De PVV heeft ook in deze periode diervriendelijker gestemd dan tijdens de vorige twee kabinetten. Met 76 procent is de fractie van Geert Wilders een opvallende dierenvriend op rechts. Dit in tegenstelling tot VVD, CDA, ChristenUnie, BBB, BVNL, JA21 en FVD.
