Mede dankzij onze campagne stappen steeds meer ruiters over op bitloos rijden en posten hierover op social media. Op deze manier wordt steeds duidelijker dat de omgang met paarden zonder pijnlijke dwangmiddelen (zoals een bit) heel goed mogelijk is. Een mooie ontwikkeling!
Er komen interessante vragen voorbij, zoals: 'Mag je bitloos de openbare weg op? En hoe zet je de eerste stap naar bitloos rijden?' Uit de vragen die we krijgen blijkt dat sommige mensen bang zijn om de controle over hun paard te verliezen. Het is logisch dat een ruiter die nog niet bekend is met andere manieren van omgaan met z’n paard, bitloos rijden beangstigend vindt.
In dit artikel beantwoorden we de meest gestelde vragen over bitloos rijden.
‘Mag je bitloos de openbare weg op?’
De politie geeft aan dat je bitloos gewoon de openbare weg op mag, en dat je dan evengoed verzekerd bent. Je kunt dus gerust met een halster, neckrope of bitloos hoofdstel met je paard over straat. Wel ben je als eigenaar altijd ‘vervoerder’ en verantwoordelijk voor je dier. Zorg voor een goede relatie met je paard, en onderzoek eerst in een bekende,veilige omgeving hoe je met zachte hulpen en een bitloos hoofdstel kunt communiceren.
Zorg ervoor dat je weet hoe je jouw paard kunt laten ontspannen en vanuit nieuwsgierigheid kunt laten kennismaken met potentieel spannende situaties, voordat je midden in het verkeer stapt.
‘Heb ik wel genoeg controle tijdens een buitenrit?’
Veel mensen noemen dat ze met bit meer controle hebben over hun paard. Ook met bit kan een paard moeilijk te hanteren en onvoorspelbaar zijn. Dit zegt veel over de relatie tussen paard en ruiter, en de mate van ontspannenheid en nieuwsgierigheid van het paard in nieuwe situaties.
Er is geen wetenschappelijk onderzoek dat bewijst dat je mét bit meer controle hebt dan met een hoofdstel zonder bit als het paard op ontspannen, diervriendelijke manier getraind is. Het is ook niet bewezen dat paarden er minder hard of minder snel vandoor gaan met een bit in. Integendeel zelfs: paarden die pijn ervaren door het bit zullen eerder schrikachtig worden.
Bij stress hebben paarden minder oog voor hun omgeving, waardoor ze eerder door iets verrast worden en schrikken. Paarden moeten eerst vanuit hun eigen nieuwsgierigheid kunnen leren en zich een beeld kunnen vormen van de omgeving, zodat ze een goed referentiekader hebben. Dat geldt voor buitenrijden mét en zonder bit. Als angst of de dwangmiddelen overheersen kan het paard niets positief leren over een nieuwe situatie.
De voorbereiding om bitloos te communiceren begint voordat je daadwerkelijk de openbare weg op gaat, aan de hand tijdens wandelingen. Zowel tijdens het wandelen aan de hand als tijdens het rijden ligt de focus op de nieuwsgierigheid van het paard, samen leren en ontspanning. Zonder bit maken ruiters meer gebruik van lichtere teugel-, zit- en stemhulpen. Het is niet moeilijker, maar wel anders.
‘Wat moet ik doen als mijn paard tijdens een buitenrit schrikt?’
Een noodstop is er nog steeds, die heet de one rein stop: daarbij trek je aan een teugel, zodat de nek van het paard buigt en het paard een steeds kleiner rondje gaat rennen. Dit doe je enkel in het geval van nood. Wanneer je al in een gemoedstoestand van de juiste ontspanning zit, dan zie je dat paarden van nature bij iets engs slechts enkele stappen maken als schrikreactie. Vaak draaien ze zich even om, om te kijken wat het was.
Dit kijken wordt bevorderd als de nieuwsgierigheid steeds aangemoedigd wordt. Schrikreacties nemen zienderogen af wanneer pijn weggenomen wordt, en paarden de ruimte krijgen om te leren vanuit hun eigen nieuwsgierigheid. Het voordeel is dat je nu geen bit door de mond kunt trekken wanneer het paard al in paniek is.
'Hoe kan ik het beste beginnen met bitloos rijden?'
Het is het beste om je paard eerst op het erf aan een zacht halster en lang touw te laten rondkijken, onderzoeken en snuffelen. Doe dit het liefst met een vertrouwde soortgenoot erbij en ga samen op pad, de meeste paarden voelen zich immers veiliger in een kudde. Oefen eerst op eigen terrein aan de hand, tot je paard nergens meer van schrikt en enkel nieuwsgierig is. Ga ervan uit dat het onderzoeksgedrag een verrijking is en dus belonend gedrag.
Iets te eten geven kan extra motiveren, maar is niet perse nodig. Het paard ervaart vanzelf plezier doordat het onderzoeken een leuke activiteit voor je paard is.
Ga veel wandelen aan de hand en bouw een vriendschap op met je paard. Hiermee bedoelen we dat je paard jouw gedrag leert kennen en je gaat vertrouwen, en dat jij ook je paard goed leert kennen. Hierbij doe je minstens net zoveel dingen die je paard belangrijk vindt, als wat je zelf als mens belangrijk vindt. Let op: een vriendschap is geen eenrichtingsverkeer waarbij het paard steeds precies moet doen wat jij zegt.
Probeer situaties te creëren waarin jullie elkaar beter gaan begrijpen en waarbij het paard kan onderzoeken, snuffelen, schrapen en dingen kan doen die het paard leuk vindt. Pas als je je paard goed kent aan de hand, en je met zachte, subtiele hulpen (zonder bit of hard te hoeven trekken aan de teugels) en je stem met je paard kunt communiceren, dán pas ga je erop zitten.
Blijf ook als je op het paard zit rekening houden met wat je paard interesseert en stap regelmatig af. Aan een lang touw ernaast wandelen zorgt namelijk voor een meer gelijkwaardige vriendschap dan wanneer je hoofdzakelijk rijdt.
Wat kun je nog meer doen om paardenwelzijn te verbeteren?
- Informeer naar paardvriendelijke maneges (of verzorgpaarden), waar de paarden dagelijks buiten loslopen en je bitloos kunt rijden
- Ga zelf op zoek naar de meest diervriendelijke omgang met je paard: vermijd het opjagen van je paard, het werken met straffen, strakke neusriemen, hulpteugels en bitten
- Neem eens een kijkje op een van de bitloos rijden en natuurlijk paardenhouden Facebook-groepen
- Verdiep je eens in omgaan met je paard op basis van beloningen, zoals clickertraining
- Bekijk ook eens wat je van je paard verwacht vanuit het perspectief van het paard, waarbij rijden niet direct prioriteit heeft. Het boek ‘Equus Lost’ kan helpen om conventionele ideeën los te laten
- Teken de petitie voor een verbod op pijnlijke dwangmiddelen in de paardensport
