Door Jolanda - Dierenarts en medewerker Stichting Dier&Recht
Begin september heb ik twee interessante lezingen bijgewoond over de intelligentie van honden, gegeven door psycholoog en filosoof dr. Esteban Rivas van het Instituut voor Dieren in Filosofie en Wetenschap (IDFW). Tijdens de cursus is uitgebreid ingegaan op allerlei recente studies die gedaan zijn naar de intelligentie of cognitie van honden (oftewel ‘dognitie’). Dat honden tamelijk slim zijn, wist ik al, maar ze blijken nog tot veel meer in staat te zijn dan veel mensen denken.
Wijstest
Aanvankelijk dacht men dat honden alleen op beloning en straf reageren, maar zo’n 20 jaar geleden kwam men erachter dat honden veel slimmer zijn, zelfs in bepaalde opzichten slimmer dan mensapen. Dit bleek bijvoorbeeld uit de wijstest. Men laat daarbij eerst zien dat er onder twee omgekeerde bakjes iets lekkers te halen valt. Vervolgens legt men zonder dat de hond het kan zien, onder één van deze twee omgekeerde bakjes een stukje voer. Zodra de hond de persoon weer kan zien, wijst men naar het bakje waar het stukje voer onder ligt. De hond krijgt dan de keuze tussen de twee bakjes: wanneer de hond voor het bakje met de beloning kiest, wordt geacht dat de hond het communicatieve signaal van de mens heeft begrepen. Hierbij werd uiteraard voorkomen dat de hond kon zien of ruiken waar het stukje voer lag, door beide bakjes te blinderen en van de geur van voer te voorzien. Na een korte training is zelfs het knikken of kijken naar de juiste bak voldoende om de hond voor die bak te laten kiezen. Inmiddels is deze test bij veel verschillende hondenrassen gedaan en vrijwel alle honden legden deze test met goed gevolg af. De wijstest is ook bij mensapen uitgevoerd, maar zij begrepen de aanwijzingen van de persoon niet en kozen niet unaniem voor het bakje met de beloning waar de persoon naar wees. Kinderen daarentegen snappen de wijstest vrijwel direct.
1000 woorden
Honden zijn ook in staat om woorden te begrijpen. Naast de standaard commando’s kan honden geleerd worden om een bepaald voorwerp te halen op basis van de naam van het voorwerp. De Border Collie Chaser snapte uiteindelijk meer dan 1000 woorden. Zijn baasje trainde dagelijks door een voorwerp te pakken en de naam van het voorwerp enkele malen te noemen. Vervolgens werd het voorwerp verstopt, noemde het baasje het voorwerp bij naam en wist Chaser het juiste voorwerp op te halen. Wanneer een woord genoemd werd dat Chaser nog niet kende, begreep hij dat het om het object moest gaan dat hij nog niet eerder gezien had en haalde hij dat voorwerp op. Chaser begreep zelfs of hij het voorwerp moest oppakken, z’n poot erop moest leggen of met zijn neus ertegenaan moest drukken wanneer zijn baasje hem dat vroeg. Een uitermate knappe prestatie!
Motivatie
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat niet alleen Border Collies slim zijn, maar dat er eigenlijk nauwelijks verschil is tussen de verschillende hondenrassen wat betreft hun intelligentie. Honden die als werkhond zijn geselecteerd tijdens het domesticatieproces zijn wel beter in de wijstest dan honden die niet als werkhond geselecteerd zijn, maar ook niet-werkhonden scoren over het algemeen een ruime voldoende voor deze test. Een belangrijke rol speelt de motivatie of behoefte om iets voor de mens te doen. Een hond die apporteren niet leuk vindt, zal dit niet of nauwelijks aangeleerd kunnen worden. Om een hond iets te kunnen leren, moet hij het in ieder geval leuk vinden om te doen. Het zijn net mensen wat dat betreft!
