Dit najaar verscheen het nieuwste boek van Erno Eskens, ‘Een beestachtige geschiedenis van de filosofie’. Eskens is bestuurslid bij Stichting Dier&Recht. In het boek gaat Eskens in op hoe het denken over dieren in de loop van de eeuwen is veranderd. Wie het boek leest zal het opvallen dat mensen vaak een niet al te positieve kijk op dieren hebben gehad.
Kijk op dieren door de jaren
Zo vond Aristoteles dat de natuur dieren heeft gemaakt omwille van de mens. “Dieren hebben geen taal, geen intellect, geen gevoel en geen levensdoel”, zo was de gedachte. De Grieken en Romeinen hadden geen enkele compassie met dieren en volgens de christelijke denkers hebben dieren geen ziel. En dieren met een eigen wil, zoals katten? Die werden gelinkt aan de duivel. De Europese kat is om die reden volledig uitgeroeid.
Zelfs Franciscus van Assisi, wiens sterfdag is uitgeroepen tot Werelddierendag (4 oktober), blijkt niet zo'n grote dierenvriend als gedacht. Assisi's doel was namelijk het goddelijke prediken tot in het dierenrijk, maar verder had hij niet zo veel met de dieren. Door prentjes waarop hij te zien is omringd door dieren, is Assisi geïnterpreteerd als weldoener voor dieren. Geheel onterecht dus!
Later in de 16e en 17e eeuw was het al niet veel beter. Zo beschreef Descartes het dier als machine. Tijdens zijn onderzoeken snijdt Descartes levende honden open en hoort ze gillen van de pijn, maar die pijn betekent volgens hem niets. Een soort van mechanische reactie, zo stelt hij.
Emancipatie van dieren
Hoewel we inmiddels, dankzij de wetenschap, beseffen dat dieren wel pijn voelen en ze veel intelligenter zijn dan we dachten is onze relatie tot veel dieren nog steeds niet veel beter. De ontwikkeling van plofkippen bijvoorbeeld en ook het doorfokken met rashonden is natuurlijk niet in het belang van het dier. Eskens pleit dan ook dat het tijd is voor een volledig burgerschap van dieren waarbij de belangen van dieren eerlijk worden afgewogen.
Kijktip: zondag 29 november 2015 was Eskens te gast in het televisieprogramma VPRO Boeken om zijn nieuwe boek te presenteren. Je kan de aflevering hier terug kijken.
