Dit artikel verscheel als opiniestuk in de Volkskrant.
De overheid belooft telkens weer om effectiever in te grijpen bij dierenleed. Nu ook de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit weinig om dierenwelzijn blijkt te geven, mag het niet langer bij loze beloften blijven.
Nog altijd worden op tientallen tot honderden veehouderijen dieren structureel ernstig mishandeld en verwaarloosd. De overheid is op de hoogte, maar grijpt niet in, vertelden (ex-)medewerkers van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) onlangs in een tv-uitzending van EenVandaag.
Inspecteurs die dieren in beslag willen nemen of op eigen initiatief langs willen bij beruchte overtreders, worden teruggefloten. Een vergelijkbare reportage over de schrijnende situatie waarin veel dieren leven en sterven op pakweg 300 ‘aandachtsbedrijven’ leidde in 2019 tot maatschappelijke en politieke ophef. Duidelijk leek dat het zo niet langer kon; de overheid zou effectiever gaan ingrijpen.
Loze beloften, blijkt uit inspectierapporten die Dier&Recht opvroeg over de periode 2018-’21. Nog altijd treffen inspecteurs uitgemergelde en doodzieke kalfjes aan, schapen die rondscharrelen tussen de ontbindende lichamen van kuddegenoten. Kreupele koeien met open wonden en tot hun enkels in de mest. Kadavers onder de maden. Rottend voer. Geen drinkwater.
Geen pottenkijkers
Dit zijn structurele en ernstige wetsovertredingen. Dieren die in dit soort erbarmelijke situaties leven, moeten direct in beslag worden genomen. Er moet een proces-verbaal worden opgemaakt en het Openbaar Ministerie moet bij de zaak worden betrokken. Maar de NVWA heeft liever geen pottenkijkers. En dus worden niet de verwaarloosde dieren in bescherming genomen, maar de hardleerse boeren.
Veehouders krijgen waarschuwingen, geven ter plekke wat voer en water en de inspecteurs verlaten het erf. De dieren zijn weer overgeleverd aan de overtreders. Tot de herinspectie, maanden later, creperen ze onder toeziend oog van een inspectiedienst die soms al jarenlang op de hoogte is van hun leed: uit de door Dier&Recht opgevraagde documenten blijkt dat er bedrijven zijn die al tien jaar aan de lopende band overtredingen begaan.
Ander vak zoeken
Veel overtreders lijden onder langdurige financiële, fysieke of mentale problemen. Soms is er ook sprake van onkunde of onwil. Als iemand na tien jaar huisbezoekjes nog steeds niet heeft geleerd dat zijn koeien drinkwater en onbeschimmeld voer nodig hebben, dan zal diegene het ook niet meer leren. Dit zijn veehouders die niet eens in staat zijn basale zorg te leveren aan de dieren onder hun hoede. De logische conclusie zou zijn dat het tijd is een ander vak te zoeken. Maar het onderzoek van EenVandaag onthult dat de NVWA een andere ‘oplossing’ heeft bedacht.
Door aanpassing van de criteria wordt flink geschrapt in de lijst met aandachtsbedrijven. Vanaf 2019 gebruikt de NVWA de term ‘risicobedrijf’ voor deze bedrijven, en in 2020 wordt ook de categorie ‘verscherpt toezicht’ geïntroduceerd. De toezichthouder selecteert dan niet meer op ‘veehouderijen waar sprake is van structurele dierenwelzijnsproblemen’ maar op bedrijven ‘waar de afgelopen twee jaar twee of drie niet-akkoord inspecties op dierenwelzijn waren, waarbij een rapport van bevindingen en/of proces verbaal als interventie is opgelegd’.
Daardoor bestonden in 2022 nog slechts 19 risicobedrijven en 45 bedrijven ‘die op enig moment onder verscherpt toezicht vielen’. Van de 308 aandachtsbedrijven uit 2018 waren er in 2022 maar liefst 281 van de radar verdwenen. Overtredingen die niet worden gezien, tellen immers niet mee.
Cosmetische truc
Ziehier hoe honderden probleembedrijven op papier worden teruggebracht tot enkele tientallen. Zonder ooit maar een dier te helpen. ‘Via een cosmetische truc is de lijst met bedrijven sterk ingekort. Aan die andere bedrijven mogen we geen aandacht meer besteden’, aldus een inspecteur.
Het is een schande dat de instantie die toezicht moet houden op dierenwelzijn op deze manier haar eigen hopeloze disfunctioneren probeert te verhullen. Duidelijk is dat deze organisatie haar geloofwaardigheid al lang heeft verloren. Laat de politiek de dieren dit keer eens meer bieden dan enkel loze beloften.
